KOBİ Kredilerindeki Daralma ve Yeni Destek Programları
KOBİ Kredilerindeki Daralma ve Yeni Destek Programları
Türkiye ekonomisinin omurgası konumundaki KOBİ’lerin banka kredilerindeki payı, yüksek maliyetler yüzünden geçen yıl daha da geriledi. 2024’te bankaların KOBİ kredilerinin hacmi reel olarak yüzde 7,4 daraldı. Toplamdaki payı ise yüzde 26,7’ye düştü. KOBİ’ler, istihdamın yüzde 70,5’ini, üretimin yüzde 41,6’sını ve ihracatın yüzde 35’ini gerçekleştiriyor.
Enflasyonla mücadeleye yönelik parasal sıkılaştırmanın kararlılıkla uygulandığı 2024 yılında, seçici kredi yaklaşımı kapsamında öncelik tanınmasına karşın yükselen maliyetler yüzünden küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) finansmana erişimi daha da kısıldı. Ekonomik ve sosyal yapıda gelişme ve denge unsuru olan KOBİ’lerin kredi hacmi geçen yıl reel olarak yüzde 7,4 daraldı.
KOBİ’lerin Kredi Hacmi ve Payı
KOBİ’lerin, başta istihdam olmak üzere üretim, ihracat ve katma değer bazında sanayi ve hizmet sektörleri ile genel ekonomiye yaptıkları katkıya kıyasla son derece düşük kalan bankacılık sektörü finansal kaynaklarından aldıkları pay, önceki yılki düzeyin altına indi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verilerine göre, 2024 sonu itibarıyla bankacılık sektörü toplam kredi hacminin 4 milyar 285,7 milyar liralık bölümü KOBİ’lere açılan krediler oluşturdu.
Önceki yıl sonuna göre toplam kredi hacmi cari olarak yüzde 37,5 artarken, KOBİ kredilerindeki yıllık cari artış yüzde 33,6’da kaldı. TÜFE bazında yüzde 44,38 olan yıllık enflasyonla indirgendiğinde toplam kredi hacmindeki yüzde 4,8’lik reel daralmaya karşılık KOBİ kredilerinde reel bazda yüzde 7,4’le daha yüksek oranda bir daralma yaşandı.
Mikro ve Küçük İşletmelerde Daralma
2024 sonu itibarıyla KOBİ’ler içinde 1-9 arası çalışanı bulunan, yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 10 milyon TL’yi aşmayan “mikro” işletmelerin kredi hacmi 1 trilyon 289,4 milyar TL oldu. Yıllık çalışan sayısı 10-49 arasında ve baz alınan mali kriterde 100 milyon TL’yi aşmayan “küçük” işletme kategorisindekilerin kredi hacmi ise 1 trilyon 277,6 milyar TL olarak belirlendi.
Çalışan sayısı 50-249 arasında ve mali göstergeleri 500 milyon lirayı aşmayan “orta” büyüklükteki KOBİ’lerin kredi hacmi ise 1 trilyon 718,7 milyar TL olarak kaydedildi. Geçen yıl reel olarak mikro işletmelerin kredi bakiyesi yüzde 8,3, küçük işletmelerin yüzde 13,1, orta büyüklükteki KOBİ’lerin ise yüzde 2 daraldı.
Büyük İşletmelere Yönelik Krediler
Kredide aslan payı büyük işletmelere gidiyor. 2024 sonu itibarıyla toplam kredi hacminin yüzde 24,2 oranındaki 3 trilyon 877,2 milyar liralık bölümünü tüketici kredileri ve bireysel kredi kartı borçları oluşturdu. Ticari kredi hacminde KOBİ kredileri dışarıda tutulduğunda, çeşitli sektörlerdeki az sayıdaki büyük işletmeye açılan tutar 7 trilyon 883,7 milyar lira düzeyinde bulunuyor.
Buna göre toplam kredilerin yüzde 49,1’i büyük firmalara kullandırılmış durumda. Ticari kredilerin ise üçte ikisini büyük firmalar alırken, KOBİ’lerin payı üçte bir düzeyinde bulunuyor. Önceki yıl sonuna göre tüketici kredileri ve bireysel kredi kartı borçları cari olarak yüzde 43,5, büyük firmalara kullandırılan ticari krediler ise yüzde 36,8 arttı.
Yeni Destek Programları
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB aracılığıyla başlattığı “küresel rekabetçilik” ve “kapasite geliştirme”ye yönelik iki destek programı ile KOBİ’ler için inovasyon odaklı çözümler üretmeyi hedefliyor. Şartları yerine getiren KOBİ’ler, küresel rekabetçilik programında 20 puanlık geri ödemesiz faiz desteği ve 36 ay vade ile 50 milyon TL, kapasite geliştirmede de aynı koşulla 20 milyon TL’ye kadar kredi kullanabilecek.
Destek Programı ile işletmelerin küresel rekabet ortamında daha dayanıklı olmaları ve rekabet avantajı elde etmelerine yönelik yenilikçi ürünlerin geliştirilmesi, üretim süreçlerinin optimize edilmesi gibi çıktılar hedefleniyor. Program kapsamında işletme başına kredi alt limiti 5 milyon, üst limiti 50 milyon TL olarak belirlendi.
Kapasite Geliştirme Destek Programı
Kapasite Geliştirme Destek Programı başvuruları dönemsel olarak alınacak ve 2025-1 Dönemi başvuruları 28 Şubat 2025 tarihine kadar yapılabilecek. Program kapsamında kamu bankaları üzerinden işletme başına 1-20 milyon TL arasında kredi kullandırılacak. Faiz/kâr payı giderlerine 20 puanlık geri ödemesiz destek içeren bu kredinin azami vadesi de 36 ay olacak.
KOBİ’ler bu destek programından bir kez faydalanabilecek. NACE Rev. 2’ye göre; imalat sanayiinde telekomünikasyon, bilgisayar programlama ve ilgili faaliyetler gibi alt sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler programa başvuru yapabilecek. Bu destek, KOBİ’lerin büyüme yolculuğunda önemli bir fırsat sunuyor.
