2023 İlk Çeyrek Bütçe Açığı: Ekonomik Belirsizliklerin Artışı
2023 İlk Çeyrek Bütçe Açığı: Ekonomik Belirsizliklerin Artışı
2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira açık verdi. Kamu harcamaları ve faiz ödemeleri, bütçe dengesini olumsuz etkiledi. Ekonomik belirsizlikler ve borç yükü artışı dikkat çekiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre, mart ayında bütçe harcamaları geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 48,3 artış gösterdi.
Bu dönemde bütçe gelirleri ise yüzde 58,4 artışla 766,3 milyar lira olarak kaydedildi. Ancak, bir ayda 261,5 milyar lira açık verildi. Faiz dışı bütçe harcamaları yüzde 40,2 artışla 866,5 milyar lira olurken, faiz ödemeleri yüzde 116,3 artışla 161,2 milyar lirayı buldu. Bu durum, devletin harcamalarının büyük bir kısmının faiz ödemelerine gittiğini gösteriyor.
Merkezi Yönetim Bütçesi ve Açık Durumu
2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira açık verdi. Üç aylık faiz ödemesi 463,9 milyar lira olarak gerçekleşti. Bütçe harcamaları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 45 artışla 3 trilyon 117,6 milyar lira oldu. Bütçe gelirleri ise yüzde 47 artışla 2 trilyon 406,8 milyar lira olarak kaydedildi.
Bu verilere göre, ilk çeyrekte bütçe açığı yüzde 38,4 büyüyerek 710,8 milyar liraya ulaştı. Üç ayda elde edilen bütçe gelirleri ile toplam bütçe giderlerinin ancak yüzde 77,2'si karşılanabildi. Bu durum, kamu maliyesindeki dengenin sağlanmasında zorluklar yaşandığını ortaya koyuyor.
Faiz Ödemeleri ve Kamu Harcamaları
Ocak-mart dönemindeki bütçe giderlerinin 2 trilyon 653,6 milyar lirasını geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,7 artan faiz dışı harcamalar oluşturdu. Aynı dönemde 463,9 milyar liralık faiz ödendi. Faiz ödemeleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 85,2 ile hızlı bir artış kaydetti.
Toplam bütçe giderleri içinde faizin geçen yıl ilk üç ayda yüzde 11,6 olan payı bu yıl yüzde 14,9'a ulaştı. Faiz giderinin vergi gelirine oranı da yüzde 18,6'dan yüzde 22,9'a çıktı. Bu durum, kamu maliyesinin sürdürülebilirliği açısından önemli bir risk oluşturuyor.
Kamu Personeli Giderleri ve Sosyal Güvenlik
Kamu çalışanlarının üç aylık personel gideri yüzde 38,6 artışla 920,7 milyar liraya ulaştı. Kamu personeli için yapılan sosyal güvenlik kurumu devlet primi ödemeleri de üç ayda yüzde 36,8 artışla 111,5 milyar lira oldu. Böylece üç aylık toplam personel gideri 1 trilyon 32,2 milyar lira olarak gerçekleşti.
Ancak, primler de dahil toplam personel giderinin bütçe harcamaları içinde geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 35,7 olan payı bu yıl yüzde 33,1'e geriledi. Bu durum, kamu personeli giderlerinin bütçe üzerindeki yükünü artırıyor.
Ekonomik Etkiler ve Gelecek Öngörüleri
Bütçe açığının ekonomik etkileri arasında artan borç yükü dikkat çekiyor. Açık büyümeye devam ettikçe borç yükü de artıyor. Açığı kapatmak için sürekli borçlanmaya ihtiyaç duyan devletin sırtına giderek daha yüksek faiz yükü biniyor.
Bu durum, devletin asli hizmetleri için gerekli harcamaların önüne geçebiliyor. Altyapı, eğitim ve sağlık gibi önemli alanlara yatırım olanakları sınırlanıyor. Yıllık bütçe açığının 2,3 trilyon TL olması bekleniyor. 2025-2027 Orta Vadeli Program’da (OVP), bu yılın tümünde 1 trilyon 930,7 milyar lira düzeyinde bir merkezi yönetim bütçe açığı öngörülüyor.
